
- Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΚΟΥΛΙΩΝΗ
Η ήττα των Γερμανών από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ στη μάχη της Κερπινής, υπήρξε η αφορμή για το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων. Στις 9 Δεκεμβρίου του 1943, η γερμανική 117 Μεραρχία Καταδρομών με ένα τάγμα μπαίνει στα Καλάβρυτα, ενώ τα υπόλοιπα δύο τάγματα παρατάχθηκαν γύρω από την πόλη.
Οι 77 νεκροί Γερμανοί στη μάχη με τον ΕΛΑΣ στην Κερπινή, ήταν ένα ισχυρό σοκ για τη Βέρμαχτ. Ο «πολεμικός διοικητής της Πελοποννήσου», Καρλ φον Λε Σουίρ, ως διοικητής της 117ης Μεραρχίας και ανώτατος διοικητής, επικαλείται τη διαταγή του Κάιτελ σύμφωνα με την οποία «η θανατική ποινή για 50 έως 100 κομμουνιστές» θεωρείται η «κατάλληλη» τιμωρία για τον θάνατο ενός Γερμανού στρατιώτη.
Ο ταγματάρχης Χανς Εμπερσμπεργκ, διοικητής του τάγματος που είναι μέσα στα Καλάβρυτα, διατάσει τα ξημερώματα της 13ης Δεκεμβρίου 1943 τη συγκέντρωση όλου του ανδρικού πληθυσμού, ηλικίας από 12 έως 65 ετών. Δύο φωτοβολίδες, μια πράσινη και μία κόκκινη, δίνουν το σύνθημα και τα πολυβόλα θερίζουν τους άντρες. Σύμφωνα με γερμανικές πηγές, εκτελέστηκαν 511 άντρες και καταστράφηκαν ολοσχερώς τα Καλάβρυτα.
Αξίζει, όμως, να αναφερθούμε στο εμβληματικό έργο του πολεοδόμου Κωνσταντίνου Α. Δοξιάδη «Αι Θυσίαι της Ελλάδος στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο», ο οποίος εμπνεύστηκε το σχέδιο καταγραφής των καταστροφών που υπέστη η Ελλάδα την περίοδο της Κατοχής. Μετά την απελευθέρωση της χώρας, η εργασία παρουσιάστηκε τον Νοέμβριο του 1944 στην κυβέρνηση, ενώ το 1945 παρουσιάστηκε στην ιδρυτική διάσκεψη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στο Σαν Φράνσισκο. Στόχος ήταν η τεκμηρίωση των διεκδικήσεων της Ελλάδας, όπως και η εκτίμηση των αναγκών που έπρεπε να ικανοποιηθούν.
Ο Δοξιάδης αναφέρεται στη σφαγή των Καλαβρύτων και καταγράφει ότι σε σύνολο 2.035 ανδρών εκτελέστηκαν 1.436, επί συνολικού πληθυσμού 3.719. Η καταστροφή του συνόλου της οικονομκής ζωής της Ελλλάδος από τον Άξονα κατά τον Δοξιάδη είναι τεράστια. Ο ελληνικός λαός κατά τη διάρκεια της Κατοχής σταμάτησε όσο μπορούσε την παραγωγή, με σκοπό να μη βοηθήσει τους Γερμανούς δίνοντάς τους εφόδια για τη συνέχιση του πολέμου. Ο δυνάμεις του Άξονα αντέδρασαν και σε αντίποινα σταμάτησαν κάθε εισαγωγή στη χώρα, με αποτέλεσμα «η κατοχή της Ελλάδος απετέλεσε παθητικόν για τον Άξονα».
Χαρακτηριστικό του οικονομικού πολέμου του Άξονα εναντίον της Ελλάδος υπήρξε η τρομακτική μείωση των εισαγωγών σφαγείων που ήταν απαραίτητα για τη συντήρηση των Ελλήνων. Επίσης, καταστράφηκε η αγροκτηνοτροφική παραγωγή με αποτέλεσμα κρέας, τυρί, βούτυρο και γάλα να εξαφανιστούν από την ελληνική αγορά καθόλη τη διάρκεια της Κατοχής.
Οι καταστροφές των τεχνικών έργων, ειδικά κατά την αποχώρηση των Γερμανών, ήταν τεράστιες. Διέλυσαν τις συγκοινωνίες, το οδικό δίκτυο, το μεγαλύτερο μέρος του σιδηροδρομικού δικτύου κατέστη μη λειτουργικό, με τις απώλειες του σιδηροδρομικού τροχαίου υλικού να ανέρχεται στο 98%. Όλα τα μεγάλα λιμάνια έγιναν χαλάσματα με αποτέλεσμα κάθε επικοινωνία και ανεφοδιασμός της χώρας να διακοπεί. Οι απώλειες του εμπορικού ναυτικού επίσης ήταν τεράστιες. Επί 583 πλοίων το 1939 καταστράφηκαν τα 434, ήτοι το 74,5%, ενώ οι απώλειες των επιβατικών ανήλθαν στο 94,5%, με απώλειες 52 πλοίων έναντι 55 που υπήρχαν προπολεμικά.
Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα συνέβαλε στην οικονομική ζωή και άρα και κοινωνική ανάκαμψη της Δυτικής Γερμανίας, συμφωνώντας στην αναβολή ρύθμισης του ζητήματος των γερμανικών οφειλών το 1953, η ενωμένη Γερμανία επιδίωξε με τεχνάσματα να αποφύγει τις συνέπειες των νομικών ευθυνών της.
Ήδη από τη δεκαετία του ’50 ξεκίνησαν ανακρίσεις από τις ομοσπονδιακές εισαγγελίες εις βάρος 1.269 πρώην μελών της Βέρμαχτ, με την κατηγορία εγκλημάτων πολέμου στην Ελλάδα, μόνο μία από αυτές κατέληξε τελικά σε δίκη. Σε αντίθεση με την άποψη των Αμερικανών δικαστών, οι οποίοι είχαν χαρακτηρίσει την επιχείρηση «Καλάβρυτα» «φόνο και καταστροφή περιουσίας», οι εισαγγελίες του Μονάχου και του Μπόχουμ κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα «αντίποινα» θεωρήθηκαν δικαιολογημένα. Τα χαρακτήρισαν και «απαραίτητα για να εξαναγκαστούν οι αντάρτες να τηρήσουν τους κανόνες του διεθνούς δικαίου».
Με λίγα λόγια, η γερμανική εισαγγελία κατέληξε, λοιπόν, ότι οι ενέργειες των ανταρτών παραβίαζαν το διεθνές δίκαιο και ότι οι εκτελέσεις ομήρων ήταν σύμφωνες με τη σύμβαση της Χάγης για τη διεξαγωγή πολέμου ξηράς.
Η Γερμανία αποφεύγει να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων και με νομικά τερτίπια αποποιείται των ευθυνών της, κυρίως έναντι της ανθρωπότητας. Οι γερμανικές αποζημιώσεις είναι ένα αγκάθι στις ελληνογερμανικές σχέσεις και οφείλει η εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση να πιέζει προς την κατεύθυνση των οικονομικών επανορθώσεων, ακόμη και εάν διακινδυνεύσουμε τις διπλωματικές μας σχέσεις.
Βιβλιογραφία:
• Απόστολος Κ. Δοξιάδης / ΑΙ ΘΥΣΙΑΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
• Χέρμαν Φρανκ Μάγερ / Από τη Βιέννη στα Καλάβρυτα. Τα αιματηρά ίχνη της 117ης μεραρχίας καταδρομών στη Σερβία και Ελλάδα, λαβύρινθος